Ψηφιακός εθισμός: Ποια παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο – Συμπτώματα, συνέπειες και αντιμετώπιση.

Γονείς στον καναπέ που σκρολάρουν ατελείωτα, παιδιά στο δωμάτιο που παίζουν με τις ώρες video games, παρέες που αντί να επικοινωνούν στις εξόδους τους, κοιτούν διαρκώς την οθόνη του κινητού ή βγάζουν selfies. Σας θυμίζει κάτι;

Το κείμενο υπογράφει ο κύριος Σπύρος Καλημέρης, Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής

Η χρήση του διαδικτύουκαι των ηλεκτρονικών συσκευών, ειδικά του κινητού, αυξάνεται ολοένα και περισσότερο από μικρούς και μεγάλους, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο ζωής, διασκέδασης και κοινωνικής συναναστροφής μας, με τρόπο που εγείρει έντονες ανησυχίες και ερωτηματικά. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα που υψηλόβαθμο στέλεχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), εξέφρασε δημόσια την άποψη ότι τα κινητά τηλέφωνα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τους νομοθέτες ως προϊόντα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία, όπως τα τσιγάρα. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ(Ελληνική Στατιστική Αρχή), τo 95,6% των Ελλήνων ηλικίας 16-74 ετών χρησιμοποιούν το διαδίκτυο καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά. Η συσκευή που χρησιμοποιείται περισσότερο – με ποσοστό πάνω από 80% – είναι το γνωστό smartphone και ακολουθούν ο φορητός υπολογιστής και το τάμπλετ.

Όλες οι μελέτες ανά τον κόσμο αποτυπώνουν πάνω κάτω την ίδια εικόνα, σε τέτοιο βαθμό, που όλοι πλέον μιλούν για τον διαδικτυακό εθισμό (internet addiction) και τις επιπτώσεις του.

Τι ακριβώς είναι ο ψηφιακός εθισμός και ποια τα είδη του;

Ο εθισμός στο διαδίκτυο ως διαταραχή(Internet Addiction Disorder – IAD), έχει να κάνει με την «καταναγκαστική, υπερβολική χρήση του διαδικτύου και τον εκνευρισμό ή δυσθυμική συμπεριφορά που παρουσιάζεται κατά τη στέρησή της». Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κέντρο για τον Διαδικτυακό Εθισμό, οι συνηθέστεροι τύποι εθισμού σήμερα είναι:

δραστηριότητα, για κουβέντα και ουσιαστική επικοινωνία με τρίτους. Μέσα σε όλα αυτά, προστίθενται φυσικά και το μεγάλο ρίσκο της εξαπάτησης και έκθεσης των ανηλίκων σε κίνδυνο μέσα από διάφορες διαδικτυακές μορφές, όπως είναι ο ψηφιακός εκφοβισμός και τα μοδάτα, αλλά άκρως παράτολμα, challenges που ρισκάρουν τη σωματική τους ακεραιότητα.

Το φαινόμενο παρουσιάζει δυστυχώς έξαρση, με γονείς και εκπαιδευτικούς να είναι κυριολεκτικά «στα κάγκελα», ενώ οι κυριότεροι λόγοι που τα παιδιά εθίζονται είναι:

• Στη σύγχρονη εποχή, η χρήση του κινητού και του διαδικτύου από την παιδική κιόλας ηλικία, θεωρείται δυστυχώς κάτι παραπάνω από φυσιολογική
• Μέσω εφαρμογών και παιχνιδιών, η νέα γενιά αναπτύσσει εύκολα και γρήγορα κώδικες επικοινωνίας και συναναστροφής
• Τα διαδικτυακά περιβάλλοντα και παιχνίδια έχουν ιδιαίτερα ελκυστικό περιβάλλον και σχεδιασμό. Είναι φτιαγμένα με τέτοιο τρόπο που προσφέρουν συνεχείς προκλήσεις, ερεθίσματα και ανταμοιβές, ώστε κυριολεκτικά να καθηλώνουν τον χρήστη να παραμένει συνδεδεμένος και ενθουσιασμένος
• Το gaming και το σερφάρισμα, προσφέρουν καταφύγιο σε νέους που εμφανίζουν καταθλιπτικές τάσεις ή έχουν κάθε λόγο να θέλουν να αποφύγουν την πραγματική ζωή (δυσλειτουργικά οικογενειακά περιβάλλοντα, προβλήματα κοινωνικότητας και διαφορετικότητας, bullying στο σχολείο κ.λπ.)
• Το φαινόμενο FOMO (Fear Of Missing Out), ο φόβος δηλαδή του να μένει κάποιος έξω από τις εξελίξεις ή ότι είναι στη μόδα

Ενδεικτικοί τρόποι αντιμετώπισης

Όπως και σε κάθε εθισμό, το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση και αποδοχή του προβλήματος και στη συνέχεια, η λήψη βοήθειας από ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα αναζητήσει τα βαθύτερα αίτια του προβλήματος και θα προτείνει τις κατάλληλες λύσεις. Η υιοθέτηση δραστηριοτήτων εκτός σπιτιού στην καθημερινή ρουτίνα, χόμπι και κοινωνικών συναναστροφών, βοηθάει σταθερά μικρούς και μεγάλους να ζουν και να απολαμβάνουν τη ζωή όπως είναι, όχι όπως φαίνεται εικονικά. Ειδικά για τα παιδιά, καλό θα ήταν οι γονείς να θέτουν όρια από μικρή ηλικία και να φροντίζουν να τηρούνται, χωρίς καταπίεση και με παράλληλη εξήγηση για το λόγο που εφαρμόζονται, αλλά και τους κινδύνους από τους οποίους προφυλάσσουν. Χρήσιμη είναι και η χρήση φίλτρων για επιβλαβείς ιστοσελίδες, καθώς και ο καθορισμός συγκεκριμένου χρόνου χρήσης κινητού και διαδικτυακών εφαρμογών.

Μήπως ζούμε σε έναν κόσμο προσομοίωσης;

Σε έναν πολυάσχολο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι άνθρωποι μπορούν να έχουν επικοινωνία, παιχνίδι, απόδραση, παρηγοριά και φίλους σε διαφορετικές πόλεις και χώρες, ανά πάσα στιγμή. Αρκεί βέβαια όλο αυτό να μην αρχίζει και τελειώνει μέσα στην οθόνη, να μην ορίζει την αξία μας και οδηγεί σε απόσυρση, να μην κλέβει πολύτιμο χρόνο από την πραγματική ζωή, από τις αληθινές σχέσεις και εμπειρίες που μας περιμένουν εκτός σύνδεσης… εκεί έξω.
Πηγή: ygeiamou